اهمیت نظافت صنعتی در پایش وضعیت تجهیزات
تعریف ساده‌ای از نظافت صنعتی
نظافت در محیطهای صنعتی، از دو دیدگاه قابل‌طرح است. دیدگاه اول به انجام نظافت محیط مانند مسیرهای عبورومرور، مکان‌های فنی و اداری، محل‌های گردهمایی و مواردی از این قبیل مرتبط است. این رویکرد ارتباط چندانی با عملکرد تجهیزات نداشته و تاثیر مستقیمی بر کیفیت و تداوم تولید ندارد. دیدگاه دوم که به طور مستقیم باکیفیت و تداوم تولید و همچنین قابلیت اطمینان تجهیزات در ارتباط است، وضعیت نظافت تجهیزات و ماشین‌آلات را مدنظر داشته و تاثیر آن بخش‌های مختلف صنایع را بیان می‌کند. در این گفتار گوشه‌هایی از تاثیر و اهمیت نظافت صنعتی را تشریح می‌کنیم.
چرا نظافت صنعتی حیاتی و مهم است؟
در محیطهای صنعتی و معدنی، تجمع آلودگی‌ها و رسوبات بر روی تجهیزات یکی از مهم‌ترین چالش‌های فنی محسوب می‌شود. این آلودگی‌ها نه‌تنها ظاهر دستگاه‌ها را آلوده میکنند، بلکه به‌عنوان قاتل خاموش تجهیزات عمل کرده و موجب کاهش کارایی، افزایش مصرف انرژی و در نهایت خرابی‌های پرهزینه می‌شوند. در صنایعی مانند معادن، کارخانه‌های فولاد، مس و سیمان که شرایط کاری خاصی حاکم است، این مشکل با شدت بیشتری خود را نشان می‌دهد.
تأثیر آلودگی بر تجهیزات صنعتی
- کاهش کارایی و بازدهی تجهیزات
تجمع مواد بر روی بخش‌های حیاتی تجهیزات مانند هوزینگ بیرینگ‌ها، نیپل‌های گریس‌خور، بدنه الکتروموتورها و پره‌های فن‌های تهویه، موجب افزایش اصطکاک و بار اضافی بر سیستم می‌شود. این مسئله به‌صورت مستقیم بر بازدهی انرژی تأثیر گذاشته و هزینه‌های عملیاتی را افزایش می‌دهد. زمانی که لایه‌ای از گردوغبار و رسوبات بر روی سطوح تجهیزات تشکیل می‌شود، این لایه به عنوان یک عایق حرارتی عمل کرده و باعث افزایش دمای کارکرد دستگاه‌ها می‌شود که این خود منجر به کاهش راندمان و افزایش مصرف انرژی می‌گردد.
- اختلال در سیستم‌های پایش وضعیت
یکی از جدی‌ترین تأثیرات آلودگی، ایجاد اختلال در فرایندهای پایش وضعیت است. در ارتعاش‌سنجی، وجود آلودگی بر روی سنسورها یا سطح تجهیزات باعث دریافت داده‌های نادرست می‌شود. ذرات خارجی و رسوبات می‌توانند الگوی ارتعاش واقعی دستگاه را تغییر دهند و در نتیجه تحلیل داده‌ها را با خطا مواجه کنند. در ترموگرافی نیز پوشش آلودگی بر سطح تجهیزات مانع از خوانش دقیق دمای واقعی می‌گردد، چرا که این لایه‌های آلودگی معمولاً دارای ضریب انتشار حرارتی متفاوتی نسبت به فلز پایه هستند. در آنالیز روغن، وجود ذرات خارجی نتایج آزمایش را مخدوش می‌کند و می‌تواند منجر به تفسیرهای نادرست از وضعیت تجهیزات شود.
- کاهش عمر مفید تجهیزات
رسوبات شیمیایی و گردوغبار با ایجاد خوردگی و سایش زودرس، عمر مفید تجهیزات را به‌صورت قابل‌توجهی کاهش می‌دهند. مطالعات نشان داده‌اند که نظافت منظم می‌تواند تا 30% بر طول عمر تجهیزات بیفزاید. زمانی که ذرات ساینده بین سطوح متحرک قرار می‌گیرند، به صورت یک سمباده عمل کرده و باعث سایش سریع‌تر قطعات می‌شوند. همچنین ترکیبات شیمیایی موجود در برخی رسوبات می‌توانند باعث ایجاد خوردگی شیمیایی در سطوح فلزی شوند که این مسئله به مرور زمان استحکام قطعات را کاهش می‌دهد.
تأثیر آلودگی بر روانکارها (روغن و گریس)
آلودگی روانکارها یکی از مخرب‌ترین عوامل در کاهش عمر تجهیزات دوار محسوب می‌شود. ذرات جامد مانند گردوغبار و رسوبات معدنی با نفوذ به روغن و گریس، خاصیت روان‌کنندگی را کاهش می‌دهند. این ذرات به عنوان ساینده عمل کرده و باعث ایجاد خراش در سطوح فلزی می‌شوند. آلاینده‌های شیمیایی باعث تجزیه زنجیره‌های مولکولی روغن می‌شوند و خاصیت روان‌کنندگی آن را از بین می‌برند. رطوبت و آب نیز باعث امولسیون شدن روغن و کاهش کارایی آن می‌شود که این مسئله در محیطهای مرطوب به شدت محسوس است.
تأثیر بر سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک
آلودگی در سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک می‌تواند باعث گرفتگی فیلترها و شیرآلات شود. ذرات خارجی موجود در روغن هیدرولیک می‌توانند باعث سایش سیلندرها و پیستون‌ها شوند که این مسئله به مرور زمان باعث کاهش دبی و فشار سیستم می‌گردد. در نتیجه این آلودگی‌ها، سیستم مجبور است با فشار بیشتری کار کند که این امر منجر به افزایش مصرف انرژی و کاهش راندمان کلی سیستم می‌شود.
راهکارهای مؤثر نظافت صنعتی
- برنامه‌ریزی منظم نظافت
یک برنامه نظافت صنعتی مؤثر باید به صورت منظم و بر اساس اولویت‌بندی تجهیزات اجرا شود. نظافت روزانه برای تجهیزات حساس و حیاتی که در معرض آلودگی زیاد قرار دارند ضروری است. این تجهیزات شامل بیرینگ‌ها، شفت‌ها و قسمت‌های متحرک می‌شوند. نظافت هفتگی برای بخش‌های با آلودگی متوسط مانند بدنه دستگاه‌ها و محفظه‌های الکتریکی توصیه می‌شود. نظافت ماهانه نیز باید برای کلیه تجهیزات و محیط کارگاه در نظر گرفته شود تا از تجمع آلودگی در نقاط کم‌دسترس جلوگیری شود.
- استفاده از روشهای نوین نظافت
روشهای مختلف نظافت باید بر اساس نوع آلودگی انتخاب شوند. نظافت خشک که با استفاده از سیستم‌های مکش قوی انجام می‌شود، برای محیطهای با آلودگی خشک مانند گردوغبار و پودرهای معدنی مناسب است. نظافت تر با به‌کارگیری واترجت‌های صنعتی برای رسوبات سخت و چسبنده کاربرد دارد. این روش به ویژه برای تمیز کردن سطوح فلزی که تحت‌تأثیر روغن و گریس قرار گرفته‌اند بسیار مؤثر است. نظافت شیمیایی نیز با استفاده از مواد شوینده تخصصی برای آلودگی‌های شیمیایی و رسوبات سخت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مزایای نظافت صنعتی منظم
اجرای برنامه منظم نظافت صنعتی می‌تواند منجر به کاهش 25-40% هزینه‌های تعمیرات شود. زمانی که تجهیزات به صورت منظم تمیز می‌شوند، نیاز به تعمیرات اساسی و تعویض قطعات به شدت کاهش می‌یابد. همچنین این کار باعث افزایش 15-20% بازدهی انرژی می‌شود، چرا که تجهیزات تمیز با اصطکاک کمتر و راندمان بالاتری کار میکنند. بهبود دقت داده‌های پایش وضعیت تا 35% از دیگر مزایای این کار است، زیرا سنسورها و ابزار دقیق می‌توانند اطلاعات واقعی‌تری از وضعیت تجهیزات ارائه دهند. افزایش عمر مفید تجهیزات تا 30% و کاهش توقف‌های ناخواسته خط تولید نیز از نتایج مستقیم اجرای برنامه‌های نظافت منظم هستند.
نتیجه‌گیری
نظافت صنعتی نه‌تنها یک فعالیت جانبی، بلکه بخشی حیاتی از برنامه‌های نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه محسوب می‌شود. سرمایه‌گذاری در سیستم‌های نظافت مدرن و برنامه‌ریزی منظم برای پاک‌سازی تجهیزات، بازدهی قابل‌توجهی در پی خواهد داشت. صنایعی که به‌صورت جدی به این موضوع پرداخته‌اند، شاهد کاهش چشمگیر هزینه‌های عملیاتی و افزایش قابلیت اطمینان تجهیزات خود بوده‌اند. برای طراحی یک برنامه نظافت صنعتی متناسب با شرایط خاص کارخانه شما، توصیه می‌کنیم با متخصصان این حوزه مشورت نمایید. یک برنامه نظافت بهینه‌شده می‌تواند تحولی اساسی در عملکرد کلی واحد صنعتی شما ایجاد کند.
دیدگاهتان را بنویسید